Hiện nay, khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện người tham gia được hưởng hai chế độ đó là hưu trí và tử tuất, do đó đối với những người chỉ có nhu cầu hưởng hai chế độ này thì có thể lựa chọn tham gia chế độ bảo hiểm tự nguyện. Vậy để tham gia cần có điều kiện gì ? Mức đóng được quy định như thế nào ? Mức hưởng chế độ so với chế độ bắt buộc thì như thế nào ?...
Chế độ hưu trí
Điều kiện hưởng hưu trí hàng tháng: Điều 70 Luật bảo hiểm xã hội năm 2006:
Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi và có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên.
Trường hợp người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện mà trước đó đã có tổng thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đủ 20 năm trở lên, trong đó có đủ 15 năm làm nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc có đủ 15 năm làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên thì được hưởng lương hưu theo quy định.
Trường hợp người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện mà trước đó đã có tổng thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đủ 20 năm trở lên, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên, được hưởng lương hưu với mức thấp hơn.
Người lao động đã đóng bảo hiểm xã hội đủ 20 năm trở lên, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên, được hưởng lương hưu với mức thấp hơn so với mức lương hưu của người đủ điều kiện khi: Nam đủ 50 tuổi trở lên, nữ đủ 45 tuổi trở lên hoặc có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thì không kể tuổi đời.
Lưu ý: Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi nhưng thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu không quá 5 năm so với thời gian quy định, kể cả những người đã có từ đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên mà chưa nhận bảo hiểm xã hội một lần có nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thì được đóng tiếp cho đến khi đủ 20 năm.
Điều kiện và mức hưởng BHXH 1 lần:
- Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi có dưới 15 năm đóng bảo hiểm xã hội.
- Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi có từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm đóng bảo hiểm xã hội mà không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội.
- Chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội mà không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội và có yêu cầu nhận bảo hiểm xã hội một lần.
- Ra nước ngoài để định cư.
Được trợ cấp 1 lần khi nghỉ hưu:
Khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu hàng tháng còn được nhận trợ cấp 1 lần. Mức trợ cấp tính từ năm đóng BHXH thứ 26 (nữ) và năm thứ 31 (nam). Mỗi năm được hưởng 0,5 tháng mức thu nhập bình quân đóng BHXH.
Trợ cấp BHXH một lần:
Mỗi năm tham gia BHXH được tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH tự nguyện.
Các tháng lẻ đóng BHXH (Khi tính lương hưu hàng tháng, trợ cấp một lần khi nghỉ hưu hoặc BHXH một lần)
- Dưới 3 tháng: không tính
- Từ đủ 3 tháng đến dưới 7 tháng: tính nửa năm
- Từ trên 6 tháng đến tròn 12 tháng: tính 1 năm
Lưu ý: Trường hợp người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm thì mức hưởng bảo hiểm xã hội bằng số tiền đã đóng; mức tối đa bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Quyền lợi khác của người hưởng lương hưu:
- Cấp thẻ BHYT miễn phí do quỹ BHXH tự nguyện đảm bảo. Mức hỗ trợ khám, chữa bệnh thẻ BHYT lên đến 95%.
- Hưởng chế độ tuất khi chết
- Lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá sinh hoạt từng thời kỳ, theo công bố của Nhà nước.
THỦ TỤC HỒ SƠ:
1/ Hồ sơ hưởng lương hưu đối với người tham gia BHXH tự nguyện:
- Sổ BHXH;
- Đơn đề nghị hưởng chế độ hưu trí (mẫu số 12-HSB) hoặc Giấy chứng nhận chờ hưởng chế độ hưu trí đối với người lao động nghỉ việc, chưa đủ điều kiện về tuổi đời;
- Đối với người chấp hành xong hình phạt tù trong trường hợp không được hưởng án treo thì có thêm Giấy chứng nhận chấp hành xong hình phạt tù (bản sao);
- Đối với trường hợp hưởng chế độ hưu trí do bị suy giảm khả năng lao động thì ngoài các giấy tờ nêu trên có thêm Biên bản giám định mức suy giảm khả năng lao động của Hội đồng Giám định y khoa.
2/ Bảo hiểm xã hội một lần đối với người tham gia BHXH tự nguyện:
- Sổ BHXH;
- Đơn đề nghị hưởng BHXH một lần (mẫu số 14-HSB).
Chế độ tử tuất
Một câu hỏi đặt ra với nhiều người lao động là khi tham gia đóng tiền bảo hiểm xã hội tự nguyện thì có được hưởng tiền tuất không ? Và chế độ tử tuất có khác gì so với đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc không ?
Trợ cấp mai táng
* Điều kiện:
- Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 60 tháng trở lên.
- Người đang hưởng lương hưu.
Trường hợp trước đó có thời gian tham gia BHXH bắt buộc thì có đủ 12 tháng trở lên.
* Mức hưởng:
Trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người được hưởng trợ cấp mai táng chết. Lưu ý: Trường hợp người bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp quy định.
Trợ cấp tuất (1 lần)
Trợ cấp tuất một lần có quy định về điều kiện, đối tượng và mức hưởng tại Điều 81 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, cụ thể:
* Điều kiện:
Người lao động đang đóng bảo hiểm xã hội, người lao động đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội, người đang hưởng lương hưu khi chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần. Chế độ đối với mỗi đối tượng sẽ được hưởng khác nhau.
* Mức hưởng:
Đối với người đang tham gia BHXH hoặc đang bảo lưu, mức hưởng chế độ tuất 1 lần được tính căn cứ theo số năm đóng BHXH:
- Giai đoạn trước 2014: mỗi năm đóng BHXH được hưởng trợ cấp bằng 1.5 lần mức lương bình quân đóng BHXH quy định tại Điều 79 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.
- Giai đoạn từ 2014 trở đi: mỗi năm đóng BHXH được hưởng trợ cấp bằng 2 lần mức lương bình quân đóng BHXH.
Trường hợp người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm thì mức trợ cấp tuất một lần bằng số tiền đã đóng nhưng mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội; trường hợp người lao động có cả thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện thì mức hưởng trợ cấp tuất một lần tối thiểu bằng 03 tháng mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Đối với người đang hưởng lương hưu thì căn cứ vào tổng thời gian đã nhận lương hưu:
- Trường hợp qua đời trong 2 tháng đầu tiên hưởng lương hưu thì trợ cấp một lần bằng 48 lần mức lương hưu.
- Trường hợp sau 2 tháng hưởng lương hưu mới qua đời thì cứ thêm một tháng, mức hưởng trợ cấp một lần sẽ giảm đi 0.5 tháng lương hưu.